Dinsdag 29 april 2025 gingen vm. bankier Maurice Oostendorp en filosoof René ten Bos in gesprek over de reputatie van en het vertrouwen in banken als instituut in de samenleving. Hoe kan het dat banken het maatschappelijke sentiment nog steeds tegen zich hebben, en slechts de helft van de Nederland wat of veel vertrouwen zegt te hebben in de sector. Hoe kan de bank als instituut het vertrouwen van de burger herwinnen?
René ten Bos en Maurice Oostendorp
Maurice Oostendorp vertelt hoe hij als bankier in '82 begon bij ABN waar hij uiteindelijk de fusiebank ABN AMRO in 2008 verliet na de uiteindelijk catastrofale verkoop aan het consortium RBS, Fortis en Banco Santander. Na de nationalisatie van SNS werd hij daar benoemd als CEO waar hij in 2017 de naamsverandering naar De Volksbank bewerkstelligde. De naamswijziging gaf blijk aan de inzet van de bank gericht op het welzijn van de klant waar hij zich tot 2020 voor inzette, toen hij de publieke bank verliet. Sindsdien is de toekomst van de Volksbank als publieke bank ongewis, en wordt er gesproken over een beursgang of algehele verkoop.
René ten Bos spreekt over vertrouwen als "het openstaan voor een bredere bandbreedte aan uitkomsten," zowel goed als slecht. Hij zet dit tegenover de wil tot controle om een specifieke uitkomst te forceren, maar door dit wantrouwen versmalt niet alleen de bandbreedte tot slechte uitkomsten, maar ook tot goede uitkomsten. De toegenomen regeldruk op banken vanuit het geschade vertrouwen tijdens de financiële crisis lijkt dus ook niet toe te werken aan het herstel van vertrouwen maar belemmert de banken eerder.
Toch ontslaat dat banken er niet van om hun verantwoordelijk te nemen. Zo komen we bij het debat over de verantwoordelijkheid van the firm tussen Milton Friedman en Ed Freeman (een goede vriend van Ten Bos). Friedman betoogde in zijn bekende opiniestuk in de New York Times dat een bedrijf geleidt dient te worden in het belang van de aandeelhouders door winstmaximalisatie maar met de belangrijke nuancering: "while conforming to the basic rules of the society, both those embodied in law and those embodied in ethical custom" en daarmee de economie en maatschappij als geheel het beste dienen. Freeman verzette zich tegen deze, naar zijn mening, eenzijdige verantwoordelijkheid van the firm. Het blijft bij de nuancering van Friedman te vaag, want er zijn andere betrokkenen bij een bedrijf die een legitiem belang hebben, werknemers, klanten, en de maatschappij en ecologie. Beide gedachtengangen hebben voordelen en nadelen, en je zult als bank en maatschappij een afweging moeten maken.