Regels maken geen moraliteit. Een column van Wim Kuiper.

Het is een beetje om moedeloos van te worden. De ophef over de inmiddels ingetrokken extreme salarisverhoging van een topbankier maakt opnieuw waarheden zichtbaar die we eigenlijk al tien jaar in beeld hebben. Toch blijft het noodzakelijk dat deze boodschappen iedere keer weer gedeeld worden. Laat ik een tweetal van die bijkans open deuren nog eens verwoorden.
1. Banken hebben deels een publieke functie en moeten hun beslissingen dus afstemmen op maatschappelijke (en daarmee politieke) sentimenten.
Het getuigt van een onbegrijpelijke arrogantie en volstrekte onkunde van zowel de topbankier in kwestie als zijn raad van commissarissen dat ze deze basale notie nog steeds onvoldoende tot zich hebben laten doordringen. Als je al zelf geen gevoel hebt voor verantwoorde en ethisch aanvaardbare loonsverhoudingen binnen je eigen organisatie, dan moet je als bank toch op zijn minst beseffen dat je als semi-publieke instelling permanent onder het maatschappelijke en dus politieke vergrootglas ligt. Deze reputatieschade verkleint ook je aandeelhouderswaarde, dus als dat al je enige richtsnoer zou zijn (wat je bij banken niet mag hopen), dan is deze hele gang van zaken natuurlijk een ultiem brevet van onvermogen.
2. De overheid kan het gebrek aan moreel besef van banken niet oplossen met nog meer regelgeving.
In Trouw van 14 maart jl. verwoordt hoogleraar Wim Dubbink het als volgt: “De politiek weet geen weg naar moraliteit te vinden buiten het stellen van regels om. Het paradoxale gevolg daarvan is dat de moraliteit steeds verder naar de rand wordt geduwd.” Meer overheid lost het probleem van amorele of zelfs immorele markt niet op. De samenleving zelf, wij als actieve burgers en onze maatschappelijke verbanden hebben ook een rol te spelen en zijn dus mede verantwoordelijk. Het tamelijk massaal opzeggen van bankrekeningen is een nuttig signaal. Vakbonden en medezeggenschap binnen bedrijven zouden zich ook meer kunnen roeren. En moreel besef en morele dialoog zou een belangrijker plek moeten krijgen in het onderwijs, in de media en in de samenleving. Socires probeert daar als denktank vanuit ons project ‘Finance for the Common Good’ een bijdrage aan te leveren.